Abaty Delapre a themtasiwn

Mae’r wyrion gyda ni am ddiwrnod bob wythnos yn ystod y gwyliau haf.  Ac yn aml dan ni’n mynd allan i amgueddfa neu rywbeth debyg.  Ar gyrion Northampton, mae Abaty “Delapre”.  Dydy o ddim yn abaty bellach, wrth gwrs, ond yn ôl yr hanes, llwyddodd yr abades a oedd yn rhedeg y lle i gadw’r abaty heb gael ei ddymchwel am ddipyn mwy o amser na abatai eraill.  Mae tipyn o’r hanes i gael yn fama:

Wedi ei sefydlu ym 1145, Abaty St Mary de la Prę roedd canolbwynt y gymuned ganoloesol.  Er nad oeddent yn gyfoethog nac yn niferus, roedd gan y lleiandy ran i'w chwarae yn Lloegr ganoloesol o hyd.  Ym 1291 by farw Eleanor o Castile, gwraig y Brenin Edward 1, ac wrth teithio gyda ei chorff, arhosodd y parti brenhinol yn eglwys yr Abaty dros nos.  (Dyma’r un brenin a oedd yn gyfrifol am adeiladu Castell Caernarfon ym 1283).  Ar ol ei marwolaeth, cododd Edward 1 groes ym mhob lle yr oedd y daith wedi oedi, ac mae’r groes tu allan i’r abaty yna o hyd.

 

Ym 2018, ar ôl gwaith adfer helaeth, agorwyd yr adeilad hwn o'r diwedd, i bawb ei fwynhau.  Dan ni a’r ŵyrion (dyna New yn u llun) yn mynd yna o bryd i’w gilydd.  Fel arfer dan ni ddim yn mynd i mewn i’r hen abaty (er bod hynny’n bosib os dach chi’n talu) ond yn crwydro yn y goedwig sydd o gwmpas yr abaty, yn cael cinio, ac yn ymweld â’r ardd gaerog sydd yna.  Yn fama mae tai gwydr swmpus a diddorol a hefyd siop lyfrau ail-law, a dyma lle dwi’n dioddef o demtasiwn.  Mae’r un peth yn digwydd yn Oxfam ar y stryd fawr yn ein tref ni, ac yn Olney lle mae siop lyfrau Oxfam.  Y tro yma, prynais lyfr RSPB “Garden Wildlife” ac o Oxfam, hen lyfr gan Sarah Raven, “The Great Vegetable Plot” (dwi’n dwli ar ardd Sarah Raven – stori arall ydy hynny) a hefyd, o Oxfam, llyfr am ynysoedd Shetland:  lle dwi wastad wedi bod eisiau ymweld a – ond mae hi’n bell iawn....