S4C -Byw yn ôl y Papur Newydd a pethau eraill

Dwi wedi mwynhau gwylio Byw yn ôl y Papur Newydd, sydd newydd orffen. Mae'r rhaglen yn dilyn yr un fformiwla llwyddianus a Byw yn ôl y Llyfr: y gyfres flaenorol: canolbwyntio ar wahanol elfennau o fywyd ar y pryd. Fel Byw yn ôl y Llyfr, mae’r gyfres hon yn ddiddorol, yn hwyl, a hefyd dwi wedi dysgu pethau am y cyfnod.

Yn y gyfres, mae Bethan Gwanas a Tudur Owen yn archwilio bywyd yn y dauddegau, trwy dilyn rhai o’r erthyglau o’r papurau newydd yr adeg. ‘Roedd sawl papur newydd Gymraeg ar gael: Y Brython, Y Darian, Yr Herald Cymraeg, Y Seren – a mwy. R'oedd y bennod olaf yn edrych ar bywyd y brif weinidog, Lloyd George, a’i ddylanwad. Dan ni’n dysgu bod y dauddegau yn gyfnod cythryblus i Lloyd George; bod ei berthynas a’i ysgrifennyddus yn creu stŵr, a hefyd bod y Torïaid, yn 1922, wedi profi ei fod wedi gwerthu anrhydeddau am arian. Ond er hyn, roedd y carfannau o fewn y wasg Gymraeg yn driw iddo fo. Aeth Tudur Owen i Lanystumdwy, lle gafodd Lloyd George ei eni, ac i’r amgudeddfa sydd yn dathlu ei fywyd, i gyfarfod a Twm Morris, bardd gyda diddordeb mawr mewn bywyd Lloyd George. Dywedodd Twm Morris bod Lloyd George yn cael ei gyflwyno fel y dyn enwocaf yn y byd pan aeth ar daith i America a Canada yn 1923.

Felly be dwi’n hoffi am y rhaglen yma? Wel, yn gyntaf, mae’r ddau gyflwynydd yn dda iawn – yn defnyddio Cymraeg da, cywir – ag eto yn ddealladwy. Fel dysgwraig, dwi’n dysgu geiriau newydd a patrymau sydd yn newydd i fi. Ac i fi, mae Cymraeg y Gogledd yn haws o lawer i ddallt na Cymraeg y De. Hefyd, mae’r ddau yn medru bod yn ddoniol, ac yn sicr mae nhw’n medru diddanu. Yr ail elfen ydi bod y rhaglen yn cynnwys dadleuon gyda arbennigwyr. Felly mewn rhaglenni eraill, dan ni’n clywed bod na ddim llawer o nofelau Gymraeg ar y pryd, yn rhannol, oherwydd dylanwed crefydd, a hefyd yn dysgu am technoleg, cludiau a ffilmiau yr adeg.

Ond does na ddim llawer dwi eisiau gwylio ar S4C ar y funud. Dechreuais gwylio Gwaith Cartref - ond r'on i'n methu dod ymlaen efo'r rhaglen. Roeddwn yn edrych ymlaen at weld gyfres newydd o Rownd a Rownd - dwi'n gwybod bod y ffilmio wedi digwydd - gwelais y criw yn ffilmio yn Sir Fon, yn yr haf. Ond, dydy'r gyfres newydd dim wedi digwydd. Mae Wedi Saith o dan y bywell - felly gobeithio ein bod ni'n cael rhaglenni da yn y dyfodol. Ond falle dim.