Dro bach

Gyda’r tywydd braf yn parhau, a dim rhy boeth dydd Sul, aethom am dro bach lleol.  Mae’r taith bach yma yn mynd trwy’r comin ac i lawr i llyn, wedyn dros caeau ac yn dringo i gyrraedd fferm, cyn troi yn ol i lawr tuag at yr afon eto, ac i bentre Llathbury, hen bentre ryw filltir o’n dre ni.  Buom un byw yn Lathbury am ychydig o flynyddoedd.

Dyma’r hen lwybr braf sydd yn mynd o’r comin i lawr i’r llyn [lle eitha da i hel mwyar duon].

Yn ffodus, roedd y gwartheg reit dawel - dwi wastad yn wyliadwrus wrth mynd trwy cae gwartheg gyda ci, yn enwedig os oes lloi bach.

Wedyn cyrraedd y fferm, i’w weld yn fferm mawr ddiwydianol mewn ffordd.  Ac yn llawn o wenoliaid a weonoliaid y tŷ.  Heb mynd eto, a’r tywydd yn ddelfrydol ar gyfer bwydo cyn hedfan i ffwrdd.

Ar ôl mynd trwy’r fferm, mae’r llwybr yn troi ac yn mynd i lawr yr allt tuag at yr afon, ond annodd gweld dim gyda’r cae enfawr yn llawn o yd, ac yn anelu at bentre bach Lathbury. Hen bentre sydd wedi ei henwi yn y llyfr ’Doomesday’ gyda hen eglwys yn dyddio yn ôl i’r deuddegfed ganrif.

Mae llwybr trwy’r cae gyferbyn a’r eglwys wedyn yn dilyn yn ôl i Newport Pagnell,

 

lle dan ni’n byw.  Am ychydig o flynyddoedd rŵan mae defaid ’Herdwick’ yn y caeau yma - sydd wastad yn fy atgofio fi o Ardal y Llynnoedd, o ble mae nhw’n dod.  Defaid sydd yn gwneud yn dda mewn llefydd mynyddig - a felly mewn ardal fel yma, gyda gwair moethus, yn edrych yn iach iawn.  

Am saharan!  Braf lawn cerdded yn yr haul - ond rya bedwar a hanner filltir.

Dechrau'r Hydref

Ar wahan i heddiw [o, ia, a hefyd dydd Sadwrn diwethaf], mae’r tywydd braf, heulog a gynnes wedi parhau yn fama.  Dwi wedi bod yn arbrofi i weld faint o wahanol teithiau cerdded sydd yn bosib o’r cefn drws mewn awr a hanner neu awr a chwarter.  Fel arfer does dim digon o amser i fynd am ddwy awr yn y bore.  A felly, does dim gymaint o ddewis, oherwydd mae o’n cymryd ryw ugain funud i hanner awr i gyrraedd y llefydd mwy ddiddorol - ar wahan i gerdded ar y comin [ond weithiau mae’n braf cael newid bach].

Penwythnos diwethaf mi es i fynny i’r gamlas,

 

a hefyd rownd llyn bach sydd ddim rhy bell i ffwrdd, o’r enw ’Tongwell’,

 

ond erbyn dydd Sul, yn ôl i gerdded ar y comin, sydd mor braf, a gyda mwy o gyfleoedd i weld bywyd gwyllt.  Dyma un creadur dwi erioed wedi gweld [yn fyw]: 

llŷg - un gyffredin swn i’n meddwl  - yn ôl llyfr Natur Iolo, mae’r cynffon yn mesur tua hanner hyd y corff.  Ond rhai wedi marw dwi wedi gweld, erioed.

Yn ôl yn yr ardd, mae llai o amser rŵan gyda’r tywyllwch i’w weld yn dod yn gynt bob nos.  Dwi’n trio rhoi hadau i mewn ar gyfer y gaeaf, ond mae’r malwod, a’r gwlithod, yn cael gwledd.  

Fel gwelir yn y llun, mae'r rhan fwyaf o'r dail bach wedi cael eu bwyta!

Er hynny, mae’r aubergines yn gwneud yn eitha dda [dwi’n trio anghofio’r un gyda gwlithen enfawr ty fewn iddo fo],

a’r basil, a’r tomatos, felly mi wnes i drio ryseit gan Ottolenghi o’r papur newydd.  Braidd yn gymleth mewn llefydd - ond yn flasu’n dda.

Cynhaeaf Awst

Dydy’r tymor ddim wedi bod yn dda o ran lysiau eleni.  Ar ôl y gaeaf gwlyb, roedd gymaint o falwod a gwlithod - ac oherwydd hynny, ces i ddim lwyddiant o gwbl gyda courgettes, ac ond dwy res o ffa Ffrenging.  Wedyn doedd dim llwyddiant gydab betys, a dim panas ac ar ol haf sych a phoeth yn aml, dwi wedi gadael y tatws am dipyn.  Mae’r mafon wedi llwyddo i ryw raddau - ond fel arfer ar ddiwedd Awst bydd y mafon Hydref yn gweud yn dda - ond mae hi wedi bod rhy sych hyd at hyn.  A’r mefus wedi bod yn sal ofnadwy.

Ond yn y tŷ gwydr mae’r tomatos, ciwcymbyr, courgettes, pupurau a basil yn dod ymlaen yn dda.

Gyda dwy flanhigyn, fel arfer, mae ’na ormod o giwcymbyr i ni, a mae rhai yn mynd i’r siop lysiau lleol.

Roedd y basil yn araf yn dod, ond mae na ddigon i wneud pesto, efallai dros y benwythnos.  A dwi newydd prynu planhigino o’r archfarchnad - “living basil“: mae nhw yn dod ymlaen yn dda, a falle bydd digon o fasil hwyr.  Rŵan, yn sicr, ydy’r amser i hau salad ar gyfer y gaeaf, ond mae hi wedi bod rhy poeth a sych.  Er hynny, dwi am roi cynnig arall ar hadau fel pak choi sydd yn gwneud salad da yn y gaeaf.

Un path sydd weed ffynu yay'r llyffantod!  Mae'r add yn llawn ohonnyn nhw a hefyd mae dwy neu dri yn byw yn y tŷ gwydr!   Dyma un o drigolion y tŷ gwydr: ar ben y wal bach....

Sych a phoeth

Ar ol bod ar ein gwyliau wythnos diwethaf, dan ni wedi dod yn ôl i sychder yn yr ardd, a’r haul yn tywynnu.  A gan bod ffrind wedi bod yn dyfrio yn y tŷ gwydr - llwyth o giwcymber.

Mae ’na ddeuddeg yn y fasged, ar ei ffordd i’r siop lysiau, lle maent yn cael ei ffeirio am llysiau nad oes gennym yn yr ardd - neu ffrwythau fel bananas.

Mae’r eirin ar y coeden Czar yn barod hefyd.  Mae’r rhain i fod yn eirin ar gyfer coginio, ond maent yn ddigon felys.

Y gwaith fwyaf gyda’r tywydd sych, poeth ydy dyfrio.  Mae rhaid rhoi dipyn o ddwr bob dydd yn y pwll bach yn yr ardd, ac er nad ydym yn dyfrio’r lawnt na’r blodau yn aml, mae rhaid dyfrio’r planhigion mewn potiau, a’r ffa Ffrengig a’r cenin - a Paul os wyt ti’n darllen mae’n ddrwg gen i os ydy o’r dal i fwrw ym Mlaenau Ffestiniog.....

Aethom i Alnmouth yn Northumberland a roedd yn hyfryd.  Braf cael bod mewn lle lle mae nifer o adar wahanol i'w gweld, fel y gylfinir, sydd yn brin iawn yn fama.  A braf clywed son y gylfinir - yn fy atgoffa i o Gymru...

Y barcutiaid lleol

O’r diwedd, dwi’n cyfranu at y flog yma.  Heb gwneud am dipyn.  Ac unwaith eto mae’r tecnoleg yn fy erbyn i.  Unwaith, roedd y lluniau ar yr iphone yn cael eu rhoi i’r cyfrifiadur unwaith wedi i’r ddau cael cysylltiad, ond rŵan dydy o ddim yn digwydd fel yna bob tro.  Ac yn sicr dim  heddiw, am ryw reswm.

Beth bynnag.  Dwi ddim yn yr Eisteddfod a dim yn medru mynd eleni.  Blwyddyn nesaf, gobeithio.  Dwi wedi bod yn gwylio’r barcutiaid lleol yn ddiweddar.   Mae un neu ddau i’w gweld o gwmpas y dref yma, a weithiau yn hedfan uwchben y comin,  lle byddaf yn mynd a’r ci am dro.

Wythnos yn ôl, cafodd y gwair ei dorri. 

 

Mae’r gwair yn cael ei adael i dyfu drwy’r rhan fwyaf o’r haf, a mae hynny’n beth dda - yn denu adar i hela a nythu, a ieir bach yr haf (ond dim llwyddiant gyda tynnu llynau o’r rheina).  

A tuag at ddiwedd mis Gorffenaf, mae’r gwair yn cael ei dorri.  Ac ar ol hynny, roedd y barcutiaid ym mhobman - wel dyna sut oedd o’n teimlo.  Pump ohonyn nhw.  Yn amlwg roedd o’n llawer haws cael gafael ar y llygod bengron.

Mae’n rhyfedd meddwl bod y barcud mor brin ddeugain mlynedd yn ôl, ac yn sicr yn aderyn Cymreig.  Ond ryw bum mlynedd yn ôl (os dwi’n cofio’n iawn) roedden yn gweld y barcutiaid gyntaf yn yr ardal yma.  Roeddent wedi eu sefydlu o gwmpas y Chilterns - dim mor bell i ffwrdd, a hefyd roedd rhai ryw bump ar hugain milltir i’r gogledd, a roedden ni’n dechrau gweld ambell i un yn fama.  Erbyn heddiw, dan ni’n gweld un neu dda yn eithaf aml.  Ond dwi erioed wedi gweld pump gyda’i gilydd o’r blaen.  A mae nhw’n adar hardd iawn.

Ond dwi ddim wedi cael llun da eto - a gyda’r gwair wedi ei gasglu rŵan, does dim gymaint o farcutiaid o gwmpas.  Duma beth sydd gen i.

Felly, bydd angen amynedd, amser a’r golau iawn!

Gŵyl Arall 2016

Ddoe, ddes yn ôl o Gaernarfon ar ôl treulio’r penwythnos yn ymuno a Gŵyl Arall eleni.  Cyfle i fyw bywyd Cymraeg trwy’r penwythnos ac i ddysgu a dal i fynny gyda llyfrau, cerddoriaeth, hanes, ffrindiau - a llawer mwy!

Eleni, yn anffodus, doeddwn i ddim yn medru cyrraedd mewn amser i ymuno a sessiwn ar y nos Wener yn dathlu nofel newydd Ifor ap Glyn, Tra Bod Dau  - ond, dwi wedi prynu’r nofel, ac yn brysur yn ei ddarllen.  

Felly beth oedd yr uchafbwyntiau?

Yn bendant mwynhais y sesiwn gyntaf ar fore Sadwrn: darllediad Galwad Cynnar yn dod o Balas Print.  Ond roedd rhaid codi yn gynnar i fod yna erbyn 6.30 (cliw yn y teitl ond dydy?).  Aelodau y tîm:: Elinor Gwynn, Duncan Brown, Twm Elias a Math Williams - gyda Gerallt Pennant.  Os dach chi wedi darllen fy mlog o’r blaen, falle byddach yn gwybod gymaint dwi’n mwynhau’r rhaglen a doedd y rhaglen yma ddim yn siomi chwaith, gyda ffocws ar lyfrau, a chyfle i siarad i rhai o’r tîm ar y diwedd.  

Roedd y llyfrau a oedd yn cael eu ddatrys yn cynnwys “Cuckoo: cheating by nature“: llyfr sydd wedi bod ar fy rhestr am ddipyn, ond dwi ddim ei ddarllen. Eto.  A mi roedd Mari Gwilym (yn y gynulleudfa) yn sôn am llyfr Natur Paul a Nesta (o’i phlentyndod - ond swn i ddim yn meddwl ei fod ar gael rŵan) a hefyd cyfres ’Am Dro“ Angharad Tomos. Ac ar ôl paned, a croissant (neu ddau) yn ol i’r Gwesty am frecwast.

Mwynhais ’Peri Picsells’ gyda Gerallt Pennant yn hwyrach yn y bore hefyd -  ac yn addo i fi fy hyn faswn yn codi’n gynt yn y bore i fynd allan gyda’r camera. 

R’on wedi gweld rhywbeth am nofel gyntaf Alys Coran, ond doeddwn yn gwybod fawr amdani.  Yng Ngerddi’r Empriwm (! gerddi Palas Print) , r’oedd Alys a Siân Northey yn siarad am y nofel ac am gyfiethiad, gan Siân, i’r Gymraeg. 

’Roedd yn amlwg bod y ddwy yn dallt ei gilydd, a roedd y sgwrs wir yn ddiddorol ac yn codi a thrafod pynciau digon cymleth fel sut mae hunaniaeth a llais yr awdur yn newid gyda iaith gwahanol a sut mae rhai pethau yn haws yn y Gymraeg - neu’r Saesneg.  Prynais yr addasiad Cymraeg - ond dwi eisio darllen y fersiwn gwreiddiol hefyd - mae’r llyfr wedi cael dipyn o ganmoliaeth. 

Erbyn y ’pnwawn roedd y bore gynnar wedi cael ei effaith, a r’on isio cysgu.

Ar fore Sul, clywais rhai o’r drafodaeth am gylchgrawn llyfran newydd Cymru ’O’r Pedwar Gwynt’ sydd yn edrych yn wych, ond wedi trefnu i gyfarfod hen ffrind ysgol, roedd rhaid colli hanner.  Ond da iawn cael cyfle i ddal i fynny a sgwrsio am dyddiau ysgol, hen ffrindiau ac y.y.b.  Ac yn ffodus, erbyn amser cinio, doedd y twydd ddim rhy ddrwg: dipyn yn wyntog, ac yn bygwth glaw, ond beth bynnag i ffwrdd a ni - criw bach, ar Fordaith J Glynne Davies ar ngwch Brenhines y Môr, gyda Gwyneth Glyn, Gwilym Bowen Rhys Gwenan Gibbard.    Mae’r digwyddiad yma wedi dod yn boblogaidd, a dwi’n gweld pam.  A mi wnaeth y tywydd bihafio: dyma llun o'r Anglesey a rhan o'r castle ar y ffordd yn ol i'r cei llechi.

A cau’r penwythnos gyda Steve Eaves. Gadawais dipyn bach cyn y diwedd, wedi blino’n llwyr, ond fel arfer wedi cael amswer gwych a gyda ychydig o lyfrau i fynd adref gyda fi.

Rhyd y Gro gan Sian Northey

Mi orffenais darllen Rhyd y Gro, wythnos diwethaf.  Dach chi'n gwybod sut mae hi, pan dach chi wir eisio mynd ymlaen i weld beth sy'n digwydd ac eto dim eisio gorffen y llyfr, oherwydd eich bod yn mwnhau gymaint?  Wel profiad fel yna.  Ac eto, yn anodd esbonio beth yn union sydd mor swynol yn y llyfr yma.

Ar y cefn, mae o'n dweud: "Dyma hanes Efa a Steffan, merch a thad - dieithriaid, i bob pwrpas - sy'n dod i adnabod ei gilydd yn ystod cyfnod dwys ym mywydau'r dda."
Mae'r perthynas rhwng Efa a Steffan, sy'n datblygu, yn diddorol ac yn taro deuddeg am wn i.  Anodd dychmygu sut fase rhwyun yn teimlo wrth cyfarfod tad ar ol blynyddoedd.  Ond roeddwn i'n cael fy nhynnu i fewn i'r stori, ac i'r cymeriadau.  Dan ni wedi dewis darllen y nofel hon ar gyfer ein clwb drallen Llundain, ac yn sicr, fe fyddaf isio ail-ddarllen hi cyn y cyfarfod ym mis Medi.

Mi faswn yn meddwl bod llefydd (tai efallai?) yn bwysig i'r awdures, oherwydd  "Yn y ty hwn" ydy enw ei nofel gyntaf.  Mae 'na ychydig o flynyddoedd wedi mynd heibio ers i'r llyfr yna gael ei gyhoeddi.  Mwynhais hwnnw yn arw hefyd, a dwi'n edrych ymlaen rwan i dynnu'r llyfr o'r silff a'i ailddarllen.  Gobeithio bydd y nofel nesaf ddim yn cymryd cweit mor hir.......