Y dylluan fach

Mae gennyn ni dylluanod fach ar y comin a dwi wedi trio cymryd lluniau ohonyn nhw yn y gorffenol.  Maent yn ddigon swil ar adegau, ond, yn wahanol i’r ran fwyaf o dylluanod, maent yn ymddangos yn ystod y dydd (i raddau).  Eleni mae Jo, ffotograffydd byd natur lleol - a ffotograffydd gwych, mae rhaid dweud, wedi llwyddo i dynnu lluniau gwych o’r tylluanod bach yn y nyth.  Llwyddiais i ddim i ddarganfod lle roeddent yn nythu - ac erbyn cael syniad go dda, roedd y rhai bychan wedi gadael y nyth.

Mae ganddyn nhw llecyn delfrydol ar y comin.  Mae gwrych yn rhedeg i lawr un ochr o’r comin gyda llawer o goed helyg ynddo.  Ty hwnt i’r gwrych mae padogau lle mae ceffylau yn pori.  Felly, tybwn i, mae digonedd o bry genwair ar gael.  A dyna be mae’r tylluanod yma yn bwyta (yn ogystal a phethae eraill os ydynt yn medru ei ddal).  Ty ol i’r gwrych mae ffens - a hefyd ffens arall yn rhedeg i lawr ochr y padogau (ydy hwn yn air sydd yn cael ei ddefnyddio tybed? Cae, swn i wed i dweud...ond yn Saesneg ’paddocks’ yn sicr) i'r afon.  A ty ol i’r ffens gyntaf, mwy o goed helyg.

Felly be sydd yn digwydd yn aml ydy bod un o’r adar yn gwylio be sy’n digwydd o’r ffens, (ac yn medru hela hefyd o’r ffens) ond os oes unryw cynnwrf mae hi’n medru hedfan i’r helygen mwyaf agos.  A dyna lle arall mae’r adar yn cilio - yn y coed helyg.  Yn aml mae twll yn y goeden sydd yn eitha addas i dylluan fach.  Dyma un twll mewn helygen lle dwi wedi gweld tyllian, 

a dyma llun o'r gynefin - gyda tylluan fach, ond dim yn agos iawn...

Mae o’n fraint medru eu gwylio nhw.  Dydy o ddim yn hawdd mynd rhy agos - a beth bynnag faswn i ddim isio tarfu arnyn nhw, ond dros yr haf dwi wedi mwynhau chwilio amdanynt bron bob bore pan dwi allan ar y comin, ac os bosib tynnu lluniau.

Mwy o luniau: ar gainc

ac ar y ffens

Ffobia

Dwi ddim yn siŵr am sgwennu’r post yma - mae o rywbeth fel mynd i ’AA’: cyffes.  Ond dwi'n meddwl ei fod yn bwysig ein bod yn siarad am problemau iechyd meddel - a dwi'n meddwl bod ffobias, fel iselder, (ond wnaf ddim siarad am iselder heddiw) ar y sbectrwm  Felly, mae gen i ffobia eitha gry - o stormydd - wel o’r fath stormydd sydd yn dod a mellt a tharannau.  Dwi ddim yn siŵr yn union pryd ddechreuodd o, ond gyda pwysau dros y flynyddoedd, yn enwedig yn sgîl magu phlant gyda problemau iechyd meddwl, mae o wedi gwaethygu.

Mae o yn cael effaith ar fy mywyd i, fel, am wn i, mae pob ffobia.  Ond, gyda ffobia cymdeithasol neu rhywbeth tebyg, mi rwyt ti yn gwbod dy fod am wynebu sefyllfa anodd.  Mae’r tywydd yn fwy ansicr. Dwi ddim yn siŵr weithiau os ydy’r ’aps’ ar y ffôn yn helpu neu beidio.  Wel, wrth gwrs bod nhw’n helpu.  Fel rhywun sydd allan yn y cefn gwlad ac yn yr ardd tŷ allan yn gyffredinol dwi ddim isio cael fy nal mewn storm.  Ond mae fy mol yn troi ond wrth gweld yr arwydd back na sy’n golygu mellt.  A mae edrych neu dim edrych ar yr ap yn medru dod yn obsesiwn.

A mae’r corddi ac y nerfusrwydd sydd yn dod cyn y storm - ’anticipatory anxiety’:  yn anodd hefyd - mae’r ymenydd yn mynnu dod yn ol i’r peth, meddwl y gwaethaf a.y.y.b.  Am flynyddoedd nes i ddim am y peth ond osgoi stormydd pan oedd yn bosib.  Yn y gorffenol dwi wedi cael fy nal unwaith neu dwywaith mewn storm.  Unwaith tra yn beicio ym mynyddoedd gogleddol Spaen.  Ar ben y mynydd, gweld mellt yn y pellter, ac fy ngŵr yn trio fy nghysuro a dweud “ddaw o ddim i fama, mae o dros y dyffryn milltiroedd i ffwrdd”.  Ha!  Ar ol ryw bum munud roedd y storm uwch ben, a mellt a tharanau o’n gwmpas.  Dwi erioed wedi beicio mor gyflym a wnes i y ddiwrnod hwnnw - i lawr y lon droellog o’r mynydd.  Ac yn trio dweud wrth fy hyn; “Cym bwyll - dim rhy gyflym, ti ddim isio osgoi’r storm a syrthio i lawr o’r mynydd!” Pryd arall ar yr un gwyliau, storm yn y nos, a ninau mewn pabell.  Erchyll.  Ond yn amlwg nes i oroesi.  Yr un gwaethaf oedd yn America.  Daeth y storm mor gyflym: cymylau du bygythiol a gwynt, a doedd dim digon o amser i gyrraedd car fy ffrind gyda hi.  Felly swatio, crio, ar fy nghwrcwd yn  erbyn adeilad, a gweld adlewyrchiad y mellt yn y ffenestr o’r adeilad uchel.  Diolchi mae ffrind agos oedd efo fi, oherwydd y temilad o embaras a chywilydd o fod mewn stâd.

Dydy’r peth ddim yn resymol wrth gwrs.  Hyd yn oed yn y tŷ, dwi’n mynd dan y grisiau, mynd a stôl yna a cae’r drws fel dwi ddim yn gweld y mellt ac os bosib dim yn clywed y taranau.

Ychydig o flynyddoedd yn ol, chwiliais am therapi.  Dydi o ddim yn rhywbeth sydd yn hawdd i’w drin.  Dan ni wedi trio ‘hypnotherapi’ ond mae’r gwreiddiau yn ddwfn.  Dwi ar drothwy drinniaeth arall – a oedd am ddechrau o ddifri heddiw.  Ond dyfalwch be?  Oedd gan i sesiwn heno – a mae’r ap yn dweud bod ni am gael cawodydd taranau. Dydw i ddim digon dewr i fynd felly. Ac eto mi wn bod o’n holl bosib na fydd storm.  Da ni’n weddol ffodus yn y fan hyn.  Yn aml mae’r stormydd yn osgoi yr ardal yma ac yn mynd heibio.

Felly dwi’n gobeithio na ddaw’r storm.  A dwi’n gobeithio bod sgwennu am y peth yn gnweud lles hefyd.  Dwi erioed wedi gwneud hyn o’r blaen.

A be sydd yn helpu?

·     Pethau fel “mindfulness” “ymwybyddiaeth ofalgar”.  Mae ymarferion felly yn arafu’r anadl ac yn help i fi deimlo’n llai ofnus 

·     Mae arferion fel myfyrdod yn medru helpu hefyd

·     Cydnabod bydd y storm yn mynd heibio

·     Gwrthdyniad.  E.e. darllen nofel gafaelger – fel ditectif neu llyfr gyffrous

·     Meddwl am bethau sydd yn rhoi cysur

Mae o’n help gwneud ymarferion fel myfyrdod ac ymwybodaeth ofalgar (am llond ceg!) ar adegau arall hefyd, fel bod yr ymenydd a’r corff wedi ymarfer ac yn gwybod be i wneud. O ac efalla hiwmor du?

Dwi’n gobeithio sgwennu am rywbeth hapusach tro nesaf - fel cymryd lluniau bywyd gwyllt, yr ardd, llyfrau ac efalla Gŵyl Arall - lle fues i’r penwythnos diwethaf.