Ailddysgu

Wednesday 31 October 2012

Pantglas gan Mihangel Morgan


Nodiadau am Pantglas - gan y Clwb Darllen Llundain.  (Os gennych chi ddiddordeb mewn ymumo a'r grŵp, cysylltwch a fi neu Brendan)

Diolch i'r aelodau o'r grŵp sydd wedi fy helpu gan cywiro'r gwallau -  a wedi ychwanegu pethau.   Fy ddehongliad i ydy'r "adolygiad" yn y bôn, ac fel mae nhw'n dweud mewn llyfrau, fy mai i ydy unryw gwall neu  ddehongliad anghywir sydd ar ôl.


Dwi’n meddwl bod y rhan fwyaf ohonon ni wedi mwynhau y llyfr.  Portread o bentref bach ydy Pantglas, ac yn enwedig, portread o’r gymdeithas.  Efallai bod rhai o’r cymeriadau wedi eu gorlunio; yn bendant mae rhai ohonyn nhw dros ben llestri!  Ac efallai dyna beth oedd yr awdur yn bwriadu.  Roedd rhai o’r portreadau hyn yn ddigri iawn  ac roedd rhai o’r cymeriadau yn dipyn mwy cron - fel Cati yn y siop efallai.    Ac er bod y deialog dipyn yn anodd: “O ran iaith roedd rhaid i fi ailddarllen bob brawddeg oedd yn gynnwys  ‘wath’ yn lle ‘oherwydd’ neu ‘achos’ i wneud yn siŵr mod i wedi ei deall yn iawn“  roedd y sgwennu yn y naratif  yn ardderchog: “Mae’r awdur yn gallu disgrifio cymeriadau mewn cwta frawddeg fel y mae e gyda Wil gan ddweud ‘distawrwydd oedd ei famiaith’“

Yn y dechrau 'roedd y llyfr yn teimlo fel nifer o bortreadau cymeriadau gwahanol bentref bach: yn dechrau efo Siop Cati a wedyn Pant Glas a'r Canon, Pitar Ward, Estons a.y.y.b. ac er bod yna un stori fawr - y gronfa - roedd mwy o bwyslais ar y cymeriadau nag ar y naratif -  ac roeddwn i, beth bynnag, yn colli cael naratif cryf, ac yn ffeindio bob pennod yn  symud ymlaen i gymeriad a stori arall yn rhwystredig.  ’Roedd rhaid i fi edrych yn ôl weithiau i gofio’r cymeriad a’r stori.  Gyda’r llyfr yn datblygu, roedd llawer o’r storïau bach  yn cymysgu; rhai yn felys, (ar y dechrau, beth bynnag) fel Wil a Mair, rhai yn ddoniol,  a rhai, fel stori Pantglas ei hun, yn ragrithiol: a'r syniad o gael cyngor o’r gweinidog yn ddigri iawn. Mae’r naratif sydd yn datblygu  wrth i'r llyfr mynd ymlaen  yn cael ei ddatgelu yn raddol.  Mae digon o hiwmor, trwy’r llyfr, ac wrth i amser adael y pentref dod yn nes, mae o'n drist hefyd.

Un peth roeddwn ni yn trafod oedd y gwahaniaeth rhwng y llyfr yma a llyfrau eraill am gronfeydd yng Nghymru (fel Tonnau Tryweryn) sydd yn fwy gwleidyddol.   Mae Mihangel Morgan yn defnyddio  ffordd gwbl wahanol o ddweud stori am gwm yn cael ei foddi: dim son am ymdrech mawr i'w hachub a gwleidyddiaeth, ond dangos i ni sut roedd cymuned yn cael ei chwalu.  Ac erbyn i’r gymuned gwasgaru, roedden ni wedi dod i’w hadnabod - a rhai ohonon ni yn teimlo’n drist.  Hefyd, mae  Pantglas wedi ei seilio ar ddigwyddiadau  o amser gwahanol iawn i Dryweryn, felly, yn ogystal â stori am gronfa, mae o’n stori hanesyddol am bentref bach Cymraeg ar ddiwedd y ddeunawfed ganrif.  Ac i ryw raddau mae tebygrwydd hefyd i Under Milkwood Dylan Thomas.

Roedden yn trafod y diweddglo, a’r ffaith bod rhaid  i ni'r darllenwyr gweithio a meddwl am ein  dehongliad o beth oedd wedi digwydd.  Ac fel dwi’n dallt (heb ddarllen llawer o lyfrau MM), dydi o ddim yn un i greu a gorffen stori drefnus.  Dywedodd un o’r grŵp ei fod o’n rhoi jig-so i ni adeiladu. A dwedodd aelod arall: ”Roeddwn i eisiau diweddglo mwy trefnus ond wedi meddwl amdano efallai dyna oedd y pwynt - nid diweddglo trefnus gafodd pentrefwyr Pantglas.”

Mae adolygiadau eraill (proffesiynol!) i’w gael yn fama  a fama.

Tuesday 30 October 2012

Pethau Hydrefol (2)



Ddoe oedd y diwrnod gyntaf i fi orfod beicio adref yn y tywyllwch.  Ond yr roedd yn ddiwrnod braf, heulog, a’r peth cyntaf ar fy rhestr o bethau hydrefol ydy’r draenog bach yma.  Does dim llawer ohonnyn nhw yn yr ardal yma a dwi’n credu  bod eu nifer yn gostwng dros y wlad, felly roedd yn dda ei weld o, a gobeithio ei fydd yn goroesi dros y gaeaf

(2)  Ystlumod - llawer ohonnyn nhw yn hedfan heibio tra roedden yn beicio’n ol yn y tywyllwch


(3)  Dail - mae nhw’n fwy na rhywbeth hardd iawn pan mae’r lliw yn troi - os dach chi’n casglu’r dail ac yn gadael nhw mewn bag plastic (gyda dipyn o dyllau) neu mewn twmpath - mae nhw’n datblygu (yn y diwedd) i ryw fath o gompost sydd yn ardderchog yn yr ardd - leaf mould - yn Saesneg - dim clem be ydi’r gair yn Gymraeg. (Ar ol i fi sgwenu hwn mae Wilias wedi cynnyg Deilbridd - sydd yn dda ofnadwy, dwi'n meddwl)



(4)  Pupurau yn aeddfedu yn araf bach, bach, yn y tŷ gwydr. 


Friday 26 October 2012

Pethau Cymraeg


Mi fwynhais ein trafodaeth nos Lun yn y Clwb Darllen Llundain, lle buom ni yn trafod Pantglas gan Mihangel Morgan - a dwi’n gobeithio rhoi ryw fath o adolygiad o’r llyfr mewn post blog.  Mae’r grŵp eitha newydd, on yn frwdfrydig ac yn cael amser dda - fel arfer yn y bar yn y Canolfan.  Mae’r grŵp yn agor i aelodau newydd os gan rhywun ddidordeb.

Mae ’na pethau Cymraeg i edrych ymlaen atynt yn y dyfodol hefyd.  Yr ysgol undydd, y Sadwrn ar ol nesaf, sydd hefyd yn y Canolfan yn Llundain. Dwi wastad yn mwynhau y cyfle i siarad Cymraeg trwy’r rhan fwyaf o’r diwrnod.  Tro yma, mae ffrind yn dod efo fi.  Siaradodd Cymraeg fel plentyn - ond symydodd i Loegr pan oedd hi’n saith.  Er hynny, mae hi wedi cadw rywfaint o Gymraeg i fynny trwy siarad a’i thad.  Ond rŵan mae ei thad wedi marw - a mae hi yn gobeithio ail-ddysgu a datblygu ei Chymraeg,

Wedyn, yr wythnos canlynol, mae cyngerdd Dafydd Iwan yn y Canolfan hefyd ar yr wythfed o Dachwedd a dwi’n edrych ymlaen i glywed Dafydd Iwan unwaith eto - a cofio  hoff caneuon.

Ac wrth sgwrs mae’r amser yn newid y penwythnos yma a bydd hi’n dywyll erbyn 5 neu cynt, felly bydd llai o amser allan yn yr ardd (neu yn y tŷ gwydr) a mwy o flaen y tan. Felly dwi’n falch o weld llyfr newydd gan Gwen Parott: Cyw Melyn y Fall. Dwi wedi mwynhau ei llyfrau eraill a mi fyddaf yn edrych ymlaen at hwn (mae o’n dod allan diwedd y mis). A llyfr araill dwi yn bendant yn edrych ymlaen amdano ydy hunangofiant Bethan Gwanas . Felly digon i wneud, er ei bod hi'n oer a tywyll. A cyn orffen dyma llun o'r aubergines (eto).



Ia dwi'n gwybod, dwi wastad yn dangos lluniau'r aubergines ond o'r diwedd mae nhw'n gwneud yn dda, a dwi mor falch!

Sunday 21 October 2012

Arbed y gwennyn





Fel arfer dwi ddim yn postio am bethau gwleidyddiol ond ar ddiwedd wythnos diwethaf mi gefais ebost o "38 degrees" sydd yn ymgyrch am wahannol bethau ac yn trefnu  deisebau ar lein.  Y grŵp hwn oedd  yn rannol yn gyfrifol (yn fy marn i) am gael y lywodraeth i newid ei feddwl am gwerthu ein coedwigau cyhoeddus) gyda gymaint o bobl yn arwyddo deiseb yn erbyn y cynllyn. 
Y tro yma mae nhw yn ymgyrchu am cael y lywodraeth i wahardd rhai plalarddwyr (pesticides) sydd yn cael eu ddefnyddio yn gyson ar cnydau.

Mae cryn tipyn o dystiolaeth bod y cemegau yn amharu gwennyn a mae gwledydd eraill wedi eu wahardd nhw yn barod, ond dim ein llywodraeth ni.  Mae'n siwr bod gan y cwmnïau mawr sydd  yn cynhyrchu y cemegion yma dipyn o bwer a ddylanwad.  Ond yn bendant mae angen ymgyrch yn eu herbyn: wedi'r cyfan, roedd y llywodraeth yn meddwl bod DDT yn saff yn ol yn y chwedegau, ond wnaeth o amharu llawer ar adair ysglyfeithus, yn enwedig.

Felly, os, fel fi, dach chi’n hoff o wennyn - ac eisio gweld nhw yn goroesi .....cefnogwch yr ymgyrch hon.


Sunday 14 October 2012

Aubergines a gellyg


Ychydig o wythnosau yn ol, ‘ron i’n cwyno bod yr aubergines yn y tŷ gwydr dim wedi tyfu, ac yn ddal i fod yn fach (ar wahan i nun neu ddau).  Dwin amau bod y diffyg haul a golau wedi cael effaith, ond hefyd mae’n bosib  bod ‘na broblemau gyda peillio, er fy mod i wedi trio gwneud hyn fy hun - a - ‘roedd blodau yn tyfu yn y tŷ gwydr er mwyn denu pryfed a gwennyn.  Beth bynnag, mae’r aubergines bach wedi dod ymlaen yn dda yn ddiweddar, fel gwelwch



a dwi’n gobeithio cael digon i goginio mwy nag un bryd o fwyd, er, dwi ddim yn meddwl bydd nhwn yn tyfu llawer mwy rŵan gyda’r dyddiau yn oeri a’r nos yn dod yn fuan, ond gawn weld.


Fel arfer mae gennyn ni ddigon o afalau yr adeg yma o’r flwyddyn a mi fyddaf yn cadw rhai mewn blychau yn y garej am ryw ddwy fis.  Ond eleni, fel llawer o bobl arall, dydi’r cynhaeaf ddim yn dda iawn.  Mae un goeden heb ffrwythau o gwbl, ond mae honna yn Laxton’s Superb  a dydi hi ddim yn cael ffrwythau bob blwyddyn.  Fel rhai eirin, mae o’n tueddu fod yn ddwyflynyddol – yn  rhoi ffrwythau bob yn ail flwyddyn.  Mae’r gellyg wedi gwneud yn well, ond does dim gymaint o ffrwythau ar y goeden Conference ag arfer – a fel gwelwch, mae’r fwyalchen yn helpu ei hun oddi ar y goeden.  Ond mae’r blas yn ardderchog, a dyn ni wedi cael nhwn am ginio heddiw wedi coginio mewn gwin coch.   Mi ddefnyddiais ryseit o lyfr Monty Don ond mae na ddigon 





tebyg ar gael fel hon.  Blasus!  

Monday 8 October 2012

Ymweliad i Coniston


Mi aethon ni i Coniston am ychydig o ddyddiau yn ddiweddar fel dan ni'n gwneud bob blwyddyn, i aros efo ein hen ffrind Win - sydd wedi byw yn yr ardal am 92 flynedd.  Roedd y tywydd braidd yn wlyb i wneud lawer o gerdded ond aethon ni am un daith cerdded dymunol iawn o Grasmere, sy’n gysylltiedig a Wordsworth.  



Dau beth dwi'n hoffi am y taith cerdded yma:

1        Mae o'n hardd, efo golygfeydd bendigedig ond heb dringo gormod
2        Mae o'n mynd heibio tri lle i gael paned ac un tafarn, a dwy ardd diddorol iawn....

Y gyntaf ydi  Rydal Mount ei hun, lle bu Wordsworth yn byw ar ol gadael Dove Cottage. Mae'r ardd yn llawn o goed hardd sydd yn edrych yn naturiol iawn ymhlith y coed a’r bryniau o gwmpas yr ardd a gyda golygfeydd dros y llyn.  Ond y tro yma, mi aethon ni i Rydal Hall – lle wnaethon i ddigwydd i fynd heibio llynedd.  Hen stâd ydi hi sydd yn agos iawn (dros y ffordd) i hen dŷ Wordsworth.  Mae ymweliad i’r gerddi, a chafodd eu atgyfeirio yn ddiweddar(ond mae gwaith yn mynd ymlaen yn y gardd o hyd) yn rhad ac am ddim,   Mae yna ardd llysiau, a mae’r stad yn defnyddio pŵer hydro-electrig a chafodd ei sefydli 90 mlynedd yn ol.  



Mae hi’n gysylltiedig a chelfyddyd ac artistiaid, a heddiw mae cerfluniayu a chelfyddydau i’w ddarganfod ym mhobman yn y gerddi.



  Mae’r caffi yn derbyn cŵn, felly r’oedd pawb yn hapus.