Be dwi’n darllen ar y funud

Dwi bron wedi gorffen llyfr Angharad Tomos, Arlwy’r Sêr.  Wyddwn i ddim am y gymeriadau yn y nofel hon cyn ei darllen.  Stori ydy am “bardd, athro a Sosialydd o Ddyffryn Nantlle, Silyn” a dynes o Lundain - un o Gymry Llundain - Mary.  Fel mae hi’n dweud ar y clawr, “cydweithiodd y ddau i ymgyrchu dros addysg i bobl gyffredin.”  Treuliais i fy holl yrfa yn gweithio yn y Brifysgol Agored, “darparwr astudiaeth brifysgol israddedig rhan-amser mwyaf Cymru”, er nad oeddwn i yn gweithio yng Nghymru.  Pan ddechreuais i weithio i’r Brifysgol, un slogan oedd “The university of the second chance” - neu rywbeth debyg.    Felly mae addysg “i bobl gyffredin’ yn agos i fy nghalon.  A mae darllen am fywydau a gwaith y ddau yma wedi bod yn hynod o ddiddorol, ac anarferol.  Bron bu y dau yn byw gyda’u gilydd am eu bod yn canolbwytio ar gwaith.

 

Dwi am droi i’r Saesneg ar ol gorffen hon.  Dwi wedi archebu ”Demon Copperhead“ gan Barbara Kingsolver, sydd wedi cael gymaint o glod.  A phendefynais, os rwyf am ddarllen y nofel honno, well darllen  David Copperfield hefyd.  Mae gen i gwilydd i ddweud dwi erioed wedi llwyddo i ddarllen unryw nofel gan Dickens, a wedi cael cyngor am ba lyfr i drio gyntaf.  Ond dwi newydd ddarganfod David Copperfield ar y silff a wedi dechrau ar y tudalenau gyntaf, felly cawn gweld! 

Yn rhad ac am ddim - a phytiau eraill

Wel, mae’r tywydd yn parhau yn sych, ar y cyfan.  Digon o haul a gwres, ond dim rhy boeth, diolch byth.  Felly dwi wedi bod yn parhau i weithio yn yr ardd, yn trio cael dipyn o drefn.  Hyd on oed rŵan, mae ’na fylchau lle roedd blanhigion llynedd, cyn i’r gaeaf caled cael gafael ar rhai o’r planhigion.   Fel soniais yn y post diwethaf, roedd gen i salfias gwych, hydref diwethaf, ond, wnes i ddim lwyddo i gadw nhw’n fyw.  Felly, un cynllyn o hyn ymlaen ydy cymryd mwy o dorriadau, a cadw at blanhigion sydd yn medru ymdopi a’r tywydd sych.

 

Braf clywed rhaglen ar “gardeners’ question time” ar y radio (4) felly a oedd yn son am y fath yma o blanhigion, a dwi wedi dechrau gwneud rhestr.  Ond be a wnelir hyn i gyd a bod yn rhad ac am ddim?  Wel, un ffordd o drio oroesi tywydd mor sych yn yr ardd ydy creu pridd sydd yn medru dal dŵr, i raddau beth bynnag, trwy ychwanegu digon o gompost a chreu haen sydd yn cadw’r lleithder i fewn.  Mae compost yn bwysig iawn mewn gardd, a dan ni’n ffodus yn fama, bod ’na ddigon o geffylau o gwmpas.  Felly pan dwi’n cerdded gyda’r ci, dwi’n casglu tail ceffyl os dwi’n gweld o ar y comin, mewn bag plastig sydd wedyn yn mynd i’r compost, gyda chardbord a papur newydd yn ogystal a chwyn a.y.y.b.

Rhywbeth arall dwi wedi bod yn gwneud ydy defnyddio’r lens “macro” ar y camera.  Dwi’n dysgu o hyd, ond wedi bor yn arbrofi dipyn gyda phnalnhigion a gwenyn a pryfed eraill.

Salfia

Ar ol y sychder a’r poethder llynedd, a wedyn tymherau isel iawn ar adegau yn y gaeaf, collais rhai blanhigion, yn enwedig salvias.  Dwi’n hoff iawn o salvias a mae’r un hon wedi bod yn yr ardd am flynyddoedd. 

Dwi’n meddwl mai Salvia Officinalis 'Blackcurrant' ydy hi.  Beth bynnag maent yn flodau hardd, gyda ogla da, ac yn blodeuo trwy’r haf a trwy’r hydref hefyd.  Mae’r gwennyn a thrychfiold eraill wrth eu boddau gyda nhw hefyd.  Yr  unig peth ydy eu bod yn tyfu braidd yn fler wrth heneiddio.  A mae hi'n dawn pa mae hi'n sych, hefyd, does dim angen llawer o ddwr.

A tan y gaeaf llynedd, roeddent yn goroesi bob gaeaf.  Ond, cawsom ryw dri spelan o dywydd rhewllyd ofnadwy ac un ohono nhw yn para am ryw 8 diwrnod, a doeddent dim yn medru goroesi hynny.  Yn ffodus roeddwn ni wedi cymryd torriadau ond yn anffodus gyda tendenitis yn fy arddwrn dde dros y gaeaf doeddwn ddim  yn medru edrych ar ol y torriadau (yn y tŷ gwydr) pan roedd y tywydd yn ddrwg.  Felly ond un neu ddau wnaeth oroesi.  Ac o’r diwedd daeth hon yn ol, yn raddol iawn.

 

Felly amser cymryd torriadau eraill mewn dipyn, a gobeithio bydd y tenenitis ddim yn dod yn ol eleni.

Cyfranu i'r blog

Dwi wedi gaddo i fy hun y baswn i’n cyfranu i’r blog yma bob wythnos yn ystod yr haf.  A wedi methu.  Dros y dair flynedd diwethaf dwi wedi bod digon ffodus i gael gwersi o Gaerdydd bob wythnos: yn ddiweddar "Gloywi".  A’r prif mantais ydy (ar wahan cael hwyl a dysgu gyda phobl eraill) fy mod yn cael adborth ar fy sgwennu - a chyfle ychwanegol i siarad Cymraeg bob wythnos.  Ond wedi dod i arfer a’r trefn yma, does na ddim yr un gyfleoedd i gyfarthrebu yn y Gymraeg dros yr haf....

Does dim y disgybliaeth o’r dosbarth Cymraeg i wneud i fi feddwl am fy ngramadeg - ac ystyried os ydy hyn a hyn yn gywir, neu ddim?  Dwi yn cael sgwrs Cymraeg o leiaf unwaith yr wythnos gyda fy ffrind Gareth, a weithiau gydag Elizabeth sydd yn byw yn eitha agos, a bob mis, fel arfer, gyda’r grŵp lleol (Ond dydan ni ddim i gyd yn lleol bellach ac yn siarad ar zoom y dyddiau yma.)  A dwi'n darllen llyfrau Cymraeg, a.y.y.b.  OND.

Dwi ddim yn yr Eisteddfod.  Mae’n anodd heb car (a faswn i ddim yn gyrru’r holl pellter beth bynnag.  A mae o’n ormod i ofyn i fy ngŵr edrych ar ol yr ardd a’r tŷ gwydr a’r ci....Felly be wnes i oedd mynd i ŵyl Arall yng Nghaernarfon am benwythnos ym mis Gorffenaf, ond rŵan dwi isio bod yn yr Eisteddfod.  Mae o’n edrych yn wych!  Ond diolch byth mae na ddigon i’w gael ar S4C.  Dim yr un peth, wrth gwrs, a chrwydro ar hyd y maes a picio i mewn i hwn a’r llall a siarad gyda phobl.  Ond, dyna oedd y penderfyniad.

Felly rhaid bodloni gyda gwylio’r uchafbwyntiau.  A hyd at hyn, mae o wedi bod yn ardderchog.

Cofi (bron) yn cipio’r coron prynhawn ddoe.  Llongyfarchiadau i Rhys Iorwerth.  A rŵan, amser i mi fynd allan yn y glaw i blannu (dwy ’n’ cofia, Ann) y blanhigion a brynais ddoe.