Diwrnod i'r Brenin

Mi ges i ddiwrnod gwych ar fy mhen-blwydd “arbennig” ddoe.  Un gyda 0 ynddi hi.  Doedd y tywydd ddim yn addawol, ond aethom i’r warchodfa leol am awran ac wedyn gartref lle'r oedd fy ngŵr wedi trefnu syrpreis.  Fy mab ifancaf oedd y sypreis.  Gan nad ydy o yn gyrru - a’i bartner wedi cael damwain sydd yn golygu na fedraf gerdded llawer na gyrru, dan ni’n gweld nhw yn eu tŷ.  Ond ddoe daeth Tadsy ar ben ei hun i’w gweld ni, ac roedd hynny’n hyfryd!  Dim brys - jyst cael amser i siarad a hel atgofion. 

Pan roedd rhaid i Tedis ddychwelyd, aeth Jim a fi ar y bws i’r ddinas, yn gyntaf i Waterstones i gael spec o gwmpas ac i brynu llyfru ddiweddara Colm Toibin: Long Island.  Dilyniant ydy hwn i Brooklyn, a mae o’n wych.  A gyda’r nos cael cinio gynnar yn Brasserie Blanc: cerdded yno a wedyn cael tacsi yn ol.  A cyfarfod a ffrind yna.  Bwyd gwych ar ol diwrnod ardderchog.

Dyma'r warchodfa a fy mab, ac un o'r llyfrau yn Waterstones.

Al lan y môr

Dan ni ar ein gwyliau rŵan, yn aros yn Camber Sands yn Sussex.  Erioed wedi bod yma o’r blaen a mae o’n cymryd amser i ddod i arfer gyda’r lleoliad ac i weithio allan beth dach chi isio gwneud.  Wrth gwrs byddaf yn chwilio am bethau ynglyn â natur, a mae ’na ddigon o hynny.

Yr ochr arall o’r traeth hir mae gwarchodfa natur Rye Harbour - er, i gyrraedd y warchodfa (mae afon yn y ffordd) rhaid gyrru mewn cylch.  Mae’r warchodfa yn hyfryd - ac yn lle gwahannol iawn i be dwi wedi arfer efo.

 

Ond ychydig o amser dan ni wedi cael yno.  Dydy fy ngŵr ddim yn medru cerdded gymaint y dyddiau yma, ond mae caffi bach ar y warchodfa felly dyma ei adael o yno yn darllen y papur newydd tra roeddwn i yn cerdded o gwmpas.  Does dim lluniau i ddangos achos fedraf i ddim ei lawr lwytho o famau - dim lluniau adar beth bynnag. Ond dros ddau ddiwrnod dwi wedi gweld gylfinir, pioden y môr (llawer, llawer), gwenoliaid y môr cyffredin, avocet, pibydd coesgoch, a.y.y.b. ac aderyn na fedrwn ei adnabod.  Ond ni chefais gip digon da - roedd ei gefn ataf.  Aderyn llawer mwy na phioden y mor, ond du a gwyn....Falle, ar ôl ei lawr lwytho caf roi fy llun ddrwg ar Facebook Galwad Cynnar!

 

O ran blodau, mae rhywogaethau diddorol yma - a phrin.  Mae o’n llecyn arbennig.  Bore ’ma cerddais o’r tŷ ar draws y maes golff sydd yn agos i dwynni.  A gwelais flodau gwych yn fanno hefyd.

Y cloddio: y canlyniadau

Wel mae’r cloddio wedi dod i ben ar y comin a chawsom cyfle i ddargangu’r canlyniadau dydd Sadwrn yn ystod y diwrnod agored.   Yn fyr, roedd Rhufeiniaid yn byw ar y comin - ond efallai dros dro oedd y trefniad.  Beth bynnag, darganfyddwyd grocenwaith Rufeinig nad oedd wedi cael ei wneud yn y wlad hon - felly wedi cael ei brynu.  Mae rhai o’r darnau mewn bocs coch yn y llun.

 

Roedd un ddarn o grocenwaith efalle o’r oes haearn - ond doedden nhw ddim yn siwr.  Ac yn bellach i lawr y comin, wrth ymyl y llwybr, darnau o bethau o’r rhyfel cartref.  Doedd hynny ddim yn syndod oherwydd roedd garsiwn ar y comin ar y pryd.

 

Beth bynnag dwi’n siwr bydd mwy o wybodaeth ar gael cyn bo hir.

Hen hen hanes y comin

Mae’r haf wedi cyrraedd o’r diwedd, a’r haul yn tywynnu.  Ac ar ein comin, mae dipyn o gyffro oherwydd mae ’na gloddfa archeolegol yn digwydd.  Dwi (a’r ci) wedi bod yn cerdded hebio un o’r safleoedd lle mae’r cloddio ond dan ni ddim yn gwybod eto be sydd wedi cael ei ddarganfod, er clywais bod darn arian Rhyfeinig ymysg y darganfyddiadau, a hefyd pethau o’r oes Haearn.

 

Mae’r comin yn dyddio’n ol cryn dipyn ac yn cael ei ddefnyddio fel comin yn 1276 a fel cae canoloesol gyda “ridge and furrow”.  Ond wrth gwrs does dim tystiolaeth am be oedd yn digwydd yna yn yr oes haearn.

 

Felly bydd yn gyffrous i cael wybod digon mwy - a bydd y gwybodaeth yna yn cael ei rannu dydd Sadwrn a dydd Sul.  Mae dydd Sadwrn a Sul yn brysur yn gobeithiaf ein bod yn medru mynd i o leia rhan o un o'r dyddiau agored.

Yn ol o'r Alban

 Gan fy mod am gyrraedd oed arbenning eleni - ia, rhif gydag 0, penderfynnais mynd am wyliau arbennig, i weld bywyd gwyllt yn y Cairngorms.  Ro’n wedi gweld hysbysebion am gwesty’r Grant Arms sydd yn arbenigo mewn gwyliau bywyd gwyllt.  Mae clwb adar a bywyd gwyllt yn gweithio allan o’r gwesty a sawl un sydd yn tywys tripiau bywyd gwyllt.  Roedd fy ffrind Jenny sydd yn byw rwan yn Vancouver yng Nghanada ac yn monitoro adar yn fodlon dod hefyd, a felly dyna be wnaethon ni.

 

Trefnais cael tywyswr lleol am ddau ddiwrnod i helpu ni ddarganfod beth oedd o gwmpas.  Dwi erioed wedi bod yn y Cairngorms o’r blaen, ac yn gobeithio gweld, efallai, a gylfingroes (crossbill) a falle sgwarnog mynydd, eryrod, gwalch pysgod, dyfrgwn a falle bele coed.  Optimistaidd!

 

Hen westy ydy’r Grant Arms - llawer mwy nac o’n wedi dychmygu, a mae o reit yn y dre, a sefydlwyd fel dre newydd yn 1765.  Mewn 10 munud fedrwch chi gerdded i’r goedwig mawr wrth yml y dref ac i’r afon Spey.  Aeth John ein tywyswr a ni i drio gweld eryrod ar ein dydd gyntaf, ond na, gwelson mohonon nhw.  Ond, gwelson ceiliogod grugiar ddu (er ei fod yn 11 yn y bore), sgwarnogod, y gylfinir a hefyd y gornchwiglen – a roedden yn ffodus hefyd i weld gwyach gorniog sydd yn nythwr prin ar lynnoedd yn ngogledd yr Alban.  Wnaeth o ddim aros i fi dynnu ei lun yn anffodus, ond dyma’r gornchwiglen.

 

A mae’r coedwigoedd mor mor wych!  Ond mwy am hynny tro arall.

Be Nesa?

Nos Lun oedd y wers olaf o’r cwrs Gloywi: i fi beth bynnag, oherwydd byddaf ar fy ngwyliau pan ddaw’r wers olaf un.  Ers 2020 a’r cyfnod clo, a roddodd y cyfle i fi i wneud cwrs ar-lein dwi wedi cymryd 4 cwrs Cymraeg.  Dal Ati, dwywaith a Gloywi , mewn ymgais olaf i drio gwella fy ngramadeg!  Ac wedi gwneud Gloywi dwywaith hefyd!  Dwi’n cael y treigladau yn anodd o hyd, sydd yn rhyfedd ac yn rhwystredig, ond dyna fo. A gan fod y cyfle yna ( gan fy mod yn gwneud y cwrs Gloywi) cymerais yr arholiadau ar gyfer y Dystysgrif Sgiliau Iaith,  i herio fy hun dipyn.  Dwi’n sicr fy mod wedi dysgu rhai pethau trwy’r proses – ond dim yn siŵr faint, eto.

Felly bydd rhaid darganfod ffyrdd eraill, ar wahân i gwrs bob wythnos, o gadw at y Gymraeg a dim gadael iddi hi ddirywio.  Cyrsiau undydd Llundain, pan fedrai; cwrs arall gwahanol ar-lein? Mynychu Gŵyl arall, y clwb darllen, wrth gwrs a falle trio mynd ar gwrs yn Nhŷ Newydd. Braidd yn bell ond dwi’n meddwl base’n wych. 

Tystysgrif Iaith

Tybiaf fod y rhai ohonoch chi sy’n sgwennu go iawn yn sgwennu pytiau sydd yn cael eu gadael i un ochr.  Falle.  Yn bendant mae hyn yn digwydd gyda fy mlog.  Dwi’n dechrau post a dim yn ei orffen, am ba bynnag reswm. Dyma un yr oedd am sgwennu ym mis Ebrill:

 

Her

Ar y funud dwi’n gweithio’n galed i wella fy Nghymraeg.  Am ryw reswm penderfynais gofrestru ar gyfer y Dystysgrif Sgiliau Iaith.  I ddweud y gwir dwi YN gwybod pam.  Roedd cyfle gen i, oherwydd fy mod yn cymryd y cwrs Gloywi, a meddyliais fydd her yn dda i fi.

 

Felly, dwi wedi cwblhau y prawf llafar ar lein.  Y dasg honno oedd gwneud cyflwyniad.  Teitl fy nghyflwyniad oedd “Byw Drwy Gyfrwng y Gymraeg yn Lloegr”.  Cefais hwyl yn ei pharatoi, a dwi’n meddwl ei fod wedi mynd yn iawn. 

Mater arall ydy’r gwaith ysgrifennedig.  Fel wyddoch chi, dwi’n gnweud llawer o gangymeriadau yn fy Nghymraeg.

 

Dwi wedi gorffen y proses erbyn hyn.  Yn dilyn y cyflwyniad oedd arholiad ysgrifennedig yng Nghaerdydd, ac wythnos diwethaf, es i aros gyda fy ffrind Gareth am noson yn sir Morgannwg, a mynd i Gaerdydd i sefyll yr arholiad.  A dyna fo, wedi ei wneud.  Doedd o ddim i’w weld yn rhy ddrwg, ond fel bob tro, dwi’n ysu i fod yn fwy huawdl yn y Gymraeg, ond efalle mai gobaith caneri ydy cyfathrebu yn dy ail iaith yr un fath ac yn dy famiaith.

 

Tra yn yr ardal cefais ymweld â San Ffagan ag eglwys San Illtud.  Gwych!