Ar ein gwyliau

Dan ni wedi llwyddo rŵan i ddod i ffwrdd ar ein gwyliau.  Ond wythnos dan ni yn cymryd, ac eleni dwi’n poeni bod wythnos yn ormod gyda’r ardd mor sych, a hithau wedi bod mor boeth.  Dwi wedi talu merch fy ffrind i ddod i mewn a dyfrio’r ardd a’r tŷ gwydr a’r potiau yn y cefn.  Gobeithio bydd hi’n ymdopi ond bydd rhaid peidio â phoeni ormod neu bydd mynd i ffwrdd ddim yn bosib!

Beth bynnag, aethon ni ar y trên i Morpeth yn yr hen Ogledd (?) Northumbria.  Roedd yr orsedd yn orlawn yn MK; yn orlawn yn Llundain, y trên yn orlawn hefyd ond o leiaf doedd dim rhaid gyrru am oriau.  Y cynllun oedd llogi car o Morpeth - doedd hynny ddim yn broses esmwyth ond llwyddon ni i gael y car erbyn gyda’r nos.  Dwi erioed wedi bod yn Morpeth o’r blaen - hen dref y sir, a chafwyd ei sefydlu rywbryd yn y deuddegfed ganrif.  Mae llawer o’r hen dref wedi goroesi ac mae ’na barc gwych gyda gweddillion hen gastell tomen a beili, coedwigoedd eang a llwybr ar hyd yr afon.  Daeth Emily Davison y syffrajet, o Morpeth ac mae ’na gerflun ohoni hi yn y parc.

 

Erbyn rŵan dan ni wedi symud i Alnwick. Ddoe aethon ni i weld y gerddi yn Wallington.

https://www.nationaltrust.org.uk/visit/north-east/wallington

Maen nhw yn wir yn hyfryd - ond mor bell i ffwrdd o le dan ni’n byw felly da i gymryd y cyfle i fynd tra rydyn yn yr ardal.  Dyma rhai lluniau o’r gerddi - diwrnod braf o ran y tywydd cyn i’r haul cilio a dipyn o law dod...

Mae hi’n dipyn o amser ers Mai-di-dôr, ond serch hynny, dwi heb dorri’r gwair; yn rhannol oherwydd y tywydd sych sydd hefyd wedi bod yn boeth iawn weithiau.  Felly yn yr ardd o flaen y tŷ, lle mae gennyn ni ddwy lawnt fach, mae un wedi cael ei dorri, ac un heb.  Mae un rhan o’r ardd yn eithaf gwyllt.  Yn y cefn, ar ddechrau mis Mai, gadewais ran o’r lawnt heb ei dorri.  

Ond pan ddaeth diwedd y Mis, penderfynais adael y gwair fel yr oedd o, yn rhannol oherwydd y sychder, ac yn rhannol i gadw blodau ar gyfer trychfilod.

Yn ôl y sefydliad sydd yn gwarchod ieir bach yr haf, mae gwair hir yn bwysig iddyn nhw, neu loÿnnod byw (dwi ddim am ddefnyddio’r gair pili-pala), ac yn dweud bod ei ymchwil yn dangos mor bwysig ydy cael gwair hir i’r gloÿnnod byw.  

Maen nhw eisiau i ni addo i beidio torri’r gwair rhwng mis Ebrill a mis Medi os bosib! Erbyn rŵan mae’r ardd gefn wedi troi o fod yn rhywbeth anffurfiol, naturiol a hardd, i fod yn eithaf blêr, ond mae digonedd o flodau yna, a does dim llawer o bwynt torri’r gwair pan mae hi mor sych a phoeth. 

Yn bendant dwi’n gweld llawer o drychfilod yn yr ardd gefn a’r ffrynt - ond dim gymaint o loÿnnod byw a faswn yn hoffi gweld.

Ac ar y comin mae’r gwair wedi cael ei thorri hefyd.  Fel arfer dydy hyn ddim yn digwydd tan fis Gorffennaf.  Felly dwi’n gobeithio bod yr ehedyddion wedi gorffen nythu!  Yn bendant yr oedd yn eithaf tawel ar y comin y bore ‘ma ond dyma un o’r ehedyddion.

 Ydych chi’n cofio fy mherllan anghyfreithlon?  Ryw fath o arddio gorila.  Sawl flwyddyn yn ôl, efallai 20 mlynedd yn ôl, pan redais allan o le yn fy ngardd i dyfu coed ffrwythau, defnyddiais y tir tu allan i fy ngardd; tir y cyngor.  Yna rhois goeden afalau coginio (a chafodd ei dorri gan beiriant gwair y cyngor...); coeden cnau; hen fath o goeden afalau (a oedd yn bodoli yn ôl y sôn yn amser y Rhufeiniaid; dwy goeden eirin a choeden gellyg.  Ond dwi wedi ychwanegu coeden eirin gwlanog (dydy hon ddim yn gwneud yn dda, yn anffodus; ffigysen a mulberry (morwydd?)

Neithiwr roeddwn i allan yno yn gweld sut yr oedden nhw’n gwneud ar ôl gymaint o sychder a gwres.  Mae digon o gysgod yna erbyn y prynhawn hwyr a dwi ddim yn cael cyfle i dynnu’r chwyn o gwmpas chwaith, (er mae hi’n well tynnu’r chwyn o gwmpas bôn coeden) felly mae ’na ryw naws gwyllt i’r llecyn.  Ac maen nhw’n gwneud yn dda eleni ar y cyfan.  Unwaith mae gwreiddiau coeden wedi treiddio yn ddwfn i’r tir, mae’r goden yn medru darganfod dŵr.  

Wrth gwrs, mae hi’n beth dda i ddyfrio o bryd i’w gilydd os ydy hi’n wirioneddol sych, ond gan ei bod i wedi bod mor sych - a phoeth - dwi wedi bod digon prysur yn cadw’r ardd ei hun yn mynd, felly roeddwn yn falch gweld bod y ffrwythau eleni yn edrych yn fendigedig, ar wahân i’r ffigysen.  Mae hon yn iach ond does dim llawer o ffigys arni hi.  Fel un o’r coed afalau yn yr ardd, mae hi’n ffrwytho yn dda bob yn ail flwyddyn - a llynedd yr oedd hi’n doreithiog.

Tair blynedd yn ôl, rhois goeden gellyg arall i mewn.  A mae hi'n ffynnu.

Yn yr ardd Mehefin 19

O’r diwedd dwi’n ôl gyda phost i’r blog.  Ar ôl ymweliad i’r Alban (“Aigas field centre”- ac efallai bydd mwy am hynny nes ymlaen), dwi’n ôl yn dal i fyny gyda’r ardd a’r teulu ac yn dod i arfer gyda’r tywydd poeth.  Gan fod ein gardd ni yn sych fel arfer, does dim rhaid meddwl gormod i ddychmygu sut mae pethau ar y funud.  Ond yr unig ateb ydy defnyddio llwyth o gompost, sydd yn helpu’r pridd i beidio sychu gormod, a thyfu planhigion sydd yn medru ymdopi.  Dyma sut yr oedd yr ardd pan gyrhaeddais yn ôl o fy ngwyliau.

 Fel y gwelwch mae’r bysedd y cŵn yn ffynnu.  Planhigyn sydd yn ymdopi gyda llefydd gwlyb a llefydd sych: yn hoff o’r Alban ac o Gymru ond hefyd yn hapus pan mae hi’n sych.  Yn yr ail lun
 mae’r “geraniums” a’r rhosyn “rambling rector” sydd yn wych pan mae hi’n blodeuo, ond erbyn hyn, mae’r blodau bron wedi mynd ac yn gadael blerwch.  Felly, ar wahân i ddyfrio, y jobsys ar y funud ydy cynhaeafu a thynnu ambell i ddarn o chwyn.  

Dyma'r cynhaeaf o ffa llydan a gawson ni ar gyfer cinio dydd Sul diwethaf - ac ar wahân i’r rhain, mae ffa yn y rhewgell a basged arall wedi ei pharatoi am ginio a’r rhewgell.  Tymor ardderchog i’r ffa llydan, nad ydynt wedi gorffen eto..

 

Tymor ardderchog, hefyd, i’r mafon a’r mefus.  Dydy mefus ddim yn rhewi’n dda o gwbl. Felly rhaid bwyta nhw!  Sydd ddim rhy anodd.  A dyma bowlen o fafon a aeth i’r rhewgell - lle mae sawl bocs o fefus ar gyfer y dyfodol.  Mmmmm.

A dipyn mwy o law

 O’r diwedd dan ni wedi cael rywfaint o law dros nos.  Dim digon o bell ffordd, ond bydd  y glaw wedi llenwi’r casgenni dŵr rywfaint a wedi helpu’r planhigion a oedd wir angen dŵr.  Mae hi wedi bod yn fis hyfryd yn yr ardd a dyma rhai o’r lluniau o rannau’r ardd drwy’r mis, ond mae hi wedi bod yn waith hefyd.   

Mae’r misoedd yma lle dach chi’n hau blodau a llysiau yn brysur beth bynnag, ond eleni mae ’na gwaith ychwanegol o ddyfrio .  A dwi heb gyfrannu at y blog ers i ni gael glaw ryw fis yn ol.  Mae hi’n bwysig trio arbed dŵr lle bosib felly mae rhaid penderdynu pa flanhigion sydd wir angen dŵr a pha rai fedr ymdopi.

 

Dyma rhan o fy rhestr i o’r planhigion wydn sydd yn medru ymdopi, o weld be sydd wed i bod yn digwydd dros yr wythnosau diweddara:

 

Bysedd y cŵn.  Mae’r rhain yn wych ar gyfer peillwyr, a dan ni wedi arfer eu gweld yn tyfu mewn llefydd eitha gwlyb, yng Ngymru a’r Alban OND maent yn goroesi mewn llefydd sych iawn hefyd

 

Geraniums.  Dydy’r rhain ddim wedi cael eu ddyfrio yn ein gardd ni a ddylan nhw fod yn iawn.

 

Gellysg - iris.  Yn dod o wledydd boeth a sych, mae rhai o’r rhain yn hapus mewn sychder (ond dim bob un, cofiwch)

 A rhosod, sydd hefyd yn dod o wledydd sych a chynes.

Glaw

O’r diwedd dan ni’n cael dipyn o law.  Mae’r tywydd wedi bod yn braf ar y cyfan am ryw fis - ond yn bendant dan ni ddim wedi cael llawer o law, ac mae’r tir yn sych ofnadwy.  Felly dwi wedi bod yn treulio amser yn dyfrio’r ffa yn yr ardd, a’r roced...a’r potiau, ac mae’r pwll bach yn sychu i fyny yn gyflym.

Ond heddiw, gyda’r glaw, mae hi’n bwysig defnyddio’r dŵr glaw yn ddoeth.  Dwi’n casglu’r dŵr sydd yn dod i’r bwced ar waelod y tŷ gwydr ac yn rhoi’r dŵr yn y pwll, neu ei ddefnyddio i ddyfrio’r potiau.

Hefyd mae hi’n gyfle i fynd trwy beth mae fy mab yn galw “gwaith papur”: y pethau sydd yn dod yn y post, o’r swyddfa trethi, neu’r banc, new pytiau dwi isio cadw o’r papurau newydd.  Fel arfer os ydy’r tywydd yn dda dwi wastad yn blaenoriaethu cael bod allan: cerdded ar y comin a gwylio’r bywyd gwyllt, neu weithio yn. yr ardd, neu dynnu lluniau. 

Gawn i weld sut mae pethau’n mynd!

Nythod

Mae’r tywydd gwych yn parhau, ac efallai bod hyn yn help i’r adar sydd yn nythu.  Bob Gwanwyn dwi’n trio sylwi ar unrhyw nyth dwi’n ei weld ond dwi ddim yn gweld llawer, ac wrth gwrs, cuddio’r nyth ydy’r amcan fel arfer (o safbwynt yr adar!), oni bai eich bod yn aderyn mawr fel barcut.  Does dim modd cuddio nyth barcut, maen nhw yn fawr ac yn flêr, ac mae’r un lleol yn uchel.  Ond does gan y barcut ddim ysglyfaethwyr ar wahân i fodau dynol.

 

Wn i ddim faint o farcutiaid sydd o gwmpas yr ardal.  Dan ni’n eu gweld nhw yn aml: dros y tŷ, a dros y dref a’r comin.  Mae un pâr yn nythu dros yr afon o’r comin a dyma’r nyth.  Er eu bod nhw o gwmpas dwi ddim wedi llwyddo i gael llun da ohonyn nhw yn hedfan, maen nhw yn eithaf cyflym.

 

Ar ben arall y raddfa, mae’r titw tomos las; aderyn bach sydd yn nythu mewn blychau nythu yn aml.  Ond y nyth dwi’n gweld ydy un ar y comin, yn y goedlan fach.  Mae’r nyth yma mewn twll mewn bedw arian, ac mae’r titw tomos yn brysur yn adeiladu’r nyth ar y funud.  Gobeithio y bydd hi’n llwyddiannus eleni.